نوع مقاله : مستخرج از رساله

نویسندگان

• زهرا غفوری ¹
• امیرهوشنگ نظرپوری ²
• سید حسین کاظمی ³
• سید نجم الدین موسوی ⁴
• حجت وحدتی ⁴

¹ دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه لرستان، فرصت مطالعاتی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

² دانشیار گروه مدیریت دولتی دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

³ استادیار گروه مدیریت دولتی دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

⁴ استاد گروه مدیریت دولتی دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

چکیده

چکیده

هدف: در چارچوب‌های متعارف مطالعات رفتار انسان‌ها چه در جامعه و چه در سازمان‌ها، اغلب دوگانه رویکردهای فردگرایانه مبتنی بر عاملیت و رویکردهای اجتماعی مبتنی بر ساختار استقرار یافته‌اند. در رویکردهای فردگرا، انسان‌ها به عنوان واحدهای تولید معنا و اراده تصور می‌شوند و در رویکردهای ساختارگرا، الگوهای معنایی بیناذهنی حاکم بر تعاملات، ساختاری پیشینی برای رفتاهار ایجاد می‌کند. با این حال، رویکردهای دسته سوم، موسوم به «مطالعات مبتنی بر پرکتیس» تلاش کرده‌اند از این دوگانه فراتر رفته و پیوند این دوگانه را در قالب تغییر- تثبیت و عاملیت- ساختار در رفتار روزمره افراد جستجو کنند. در این معنا، رویکرد مبتنی بر پرکتیس، که در تلاش‌ها برای پیوند عاملیت فردی و ساختار اجتماعی حاصل شده است، می‌تواند شیوه‌ای در مطالعه وجوه مختلف رفتار انسانی، از جمله رفتار سازمانی، باشد که از دو رویکرد پیشین (فردی و اجتماعی) متمایز می‌شود. با این حال و به رغم ارائه نظریات متعدد در حوزه نظری، پایه روش‌شناسی این حوزه چندان شناخته‌شده نیست و این موضوع می‌تواند سدی برای بهره‌گیری از این رویکردها در مطالعات رشته‌های مختلفی نظیر رفتار سازمانی باشد

طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: در مطالعات حوزه پرکتیس، طیف گسترده‌ای از رویکردهای پژوهشی به کار گرفته می‌شود. این رویکردها را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد: روش‌شناسی‌ عام و خاص. در مرحله عام؛ بعد از مصاحبه از اعضای پنل خبرگان، داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها تحلیل مضمون می‌شوند؛ در مرحله نخست، مضامین اصلی و فرعی استخراج می‌شوند و در مرحله دوم، به مضمون‌های فرعی که «به فعالیت‌ها و کنش‌های رومزه» اشاره دارد، برچسب پرکتیس زده می‌شود و به عنوان «واحد تحلیل» انتخاب می‌شوند؛ در واقع واحد تحلیل ما «پرکتیس‌ها» هستند و پرکتیس‌ها هم به عمل جاری و فعالیت‌های روزمره اطلاق می‌شوند. در این روش برای دسته‌بندی مضامین اصلی، معمولاً از رویکردها و مدل‌های نظریه‌های پرکتیس مانند؛ «مدل هستی‌شناسی شاتزکی، مدل پراکسیولوژی بوردیو، مدل بولتانسکی، رکویتز و ...» استفاده می‌شود. در روش‌شناسی‌ خاص این حوزه؛ روش پرکسیوگرافی معرفی می‌شود که با تمرکز بر جزئیات و کنش‌های روزمره، به تحلیل عمیق‌تر پرکتیس‌ها می‌پردازد.

یافته‌های پژوهش بکارگیری چنین رویکردی در زمینه مطالعات سازمانی، دریچه‌ای نو به سوی درک عمیق‌تر از سازمان‌ها می‌گشاید. این رویکرد با ارائه فهمی نوین از سازمان، دیدی جدید از مسائل سازمانی را پدیدار می‌کند.

محدودیت‌ها و پیامدها: گرچه نظریه‌های پرکتیس به فهم متفاوتی از موضوعات و پدیده‌های اجتماعی و سازمانی کمک می‌کنند و دارای پتانسیل قابل توجهی هستند، ولی ادبیات روش‌شناسی این حوزه نوپا و قابل بحث است.

پیامدهای عملی: نتایج حاصل از این نوع پژوهش‌ها، نه تنها برای پژوهشگران، بلکه برای مدیران و کارکنان نیز ارزشمند است؛ چرا که با ارائه بینش‌های جدید، تصمیم‌گیری‌ها می‌توانند هدفمندتر و مؤثرتر شوند. در کل، این رویکرد به ما کمک می‌کنند تا پدیده‌های سازمانی را با دقتی و از زاویه‌ای متفاوت تحلیل کنیم و در نهایت، به درک جامع‌تری از عملکرد سازمان‌ها دست یابیم.

ابتکار یا ارزش مقاله:

نظریات پرکتیس یک «انقلاب کوپرنیکی» را برای بسیاری از پدیده‌های به ظاهر آشنا در مطالعات سازمان و مدیریت پیشنهاد می‌دهند و فرصت بازتفسیر تمام پدیده‌های سازمانی قابل تصور را ارائه می‌دهند. «رویکرد مبتنی بر پرکتیس» نشان می‌دهد که واحدهای اساسی برای درک پدیده‌های سازمانی، پرکتیس‌ها هستند، نه صرف افراد عامل. به همین دلیل، پرکتیس‌ها در اولویت قرار می‌گیرند، زیرا تنها زمانی که ما مجموعه‌ای از پرکتیس‌های درگیر در یک صحنه عمل را درک ‌کنیم، می‌توانیم بپرسیم که چه نوع عملی و «کنش‌گری‌ای » توسط این شرایط خاص ممکن می‌شود. لذا پرکتیس‌نگاری، به عنوان یکی از رویکردهای خاص پژوهش در این حوزه، با تمرکز بر سه بعد «مادی، معنایی، و مهارتی» به دنبال فهم متفاوت پدیده‌های اجتماعی است. بر همین اساس و به منظور توسعه کاربرد این رویکرد در مطالعات علوم اجتماعی و به ویژه مطالعات سازمانی، در پژوهش حاضر تلاش شده تا ضمن معرفی مفاهیم، پیش‌فرض‌ها و مبانی نظری، روش‌شناسی نظریات پرکتیس از منظر پژوهشگران مختلف مورد مطالعه و واکاوی قرار گیرد و ضمن معرفی یک پژوهش واقعی در معرض پژوهشگران قرار داده شود.

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

کلیدواژه‌ها

• مطالعات کیفی
• نظریه پرکتیس
• پارادایم تفسیری
• پرکسیوگرافی
• برکنش‌نگاری

عنوان مقاله [English]

The Theoretical-Philosophical Framework of "Practice-Based Analysis": A New Approach in Organizational Studies

نویسندگان [English]

• Zahra Ghafooori ¹
• Amir Hooshang Nazarpoori ²
• Seyyed Hosein Kazemi ³
• Seyyed Najmoddin Mousavi ⁴
• Hojjat Vahdati ⁴

¹ PhD Candidate in Public Management, Faculty of Economics and Management, Lorestan University, Visiting Scholar at Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

² Associate Professor, Faculty of Economics and Management, Lorestan University, Khorramabad, Iran

³ Assistant Professor, Faculty of Economics and Management, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

⁴ Full Professor, Faculty of Economics and Management, Lorestan University, Khorramabad, Iran

چکیده [English]

Abstract

Purpose: Within conventional frameworks of human behavior studies, whether in society or organizations, a dualism of individualistic, agency-based approaches and social, structure-based approaches has often been established. However, a third set of approaches, known as "practice-based studies," has sought to transcend this dualism and seek the link between this dualism in the form of change-stabilization and agency-structure in people's daily behavior. In this sense, the practice-based approach, which has been achieved in efforts to link individual agency and social structure, can be a way of studying various aspects of human behavior, including organizational behavior, which differs from the previous two approaches (individual and social). However, despite the presentation of numerous theories in the theoretical realm, the methodological foundation of this field is not well known, and this can be a barrier to the use of these approaches in studies in various fields such as organizational behavior.

Design/ methodology/ approach: In studies of the practice field, a wide range of research approaches are used. These approaches can be divided into two general categories: general and specific methodologies. In the general stage; after interviewing the members of the expert panel, the data obtained from the interviews are thematically analyzed; in the first stage, the main and sub-themes are extracted and in the second stage, the sub-themes that refer to “daily activities and actions” are labeled practice and are selected as the “unit of analysis”; in fact, our unit of analysis is “practices” and practices are also referred to current action and everyday activities. In this method, approaches and models of practice theories such as; “Schatzki’s ontology model, Bourdieu’s praxeology model, Boltanski’s model, Reckowitz, etc. are usually used to categorize the main themes. In the specific methodology of this field; The praxiography method is introduced, which focuses on everyday details and actions to provide a deeper analysis of practices.

Research Findings: Applying such an approach to organizational studies opens a new window to a deeper understanding of organizations. This approach provides a new understanding of the organization and a new perspective on organizational issues.

Limitations & Consequences: Although practice theories contribute to a different understanding of social and organizational issues and phenomena and have significant potential, the methodological literature in this field is nascent and debatable.

Practical Consequences: The results of this type of research are valuable not only for researchers, but also for managers and employees, because by providing new insights, decision-making can become more targeted and effective. Overall, this approach helps us analyze organizational phenomena with precision and from a different angle, and ultimately, achieve a more comprehensive understanding of organizational performance.

Innovation or value of the Article: Practice theories propose a "Copernican revolution" for many seemingly familiar phenomena in organization and management studies, offering the opportunity to reinterpret all conceivable organizational phenomena. The practice-based approach suggests that the fundamental units for understanding organizational phenomena are practices, not merely individual agents. For this reason, practices are prioritized because only when we understand the set of practices involved in a scene of action can we ask what kind of action and “activism” is made possible by these particular circumstances. Practice-based research, as a specific research approach in this field, seeks to understand social phenomena differently by focusing on three dimensions: "material, meaningful, and skillful. Therefore, in order to develop the application of this approach in social and organizational studies, this research has attempted to study and analyze the theoretical methodology of practice theories from the perspective of different researchers, while introducing a real research study to researchers.

Paper Type: Original Paper

Keywords: Qualitative research, practice theory, interpretive paradigm, praxiography, practice-based research

کلیدواژه‌ها [English]

• Qualitative research
• practice theory
• interpretive paradigm
• praxiography
• practice-based research