نوع مقاله : پژوهشی ( با رویکردهای کمی)

نویسندگان

• فرشید اصلانی ¹
• مرضیه محمدی ²

¹ گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، ایران

² کارشناسی ارشد ، گروه مدیریت دولتی ، دانشگاه پیام نور ، شاهین شهر ، ایران

چکیده

هدف: از مشکلات عمده سازمان‌های امروزی، بروز رفتارهایی مانند کم‌کاری، خشونت، زورگویی، لجاجت، ارعاب و کینه‌توزی توسط کارکنان است که تأثیرات منفی زیادی بر عملکرد سازمان، روابط بین‌فردی و روحیه همکاری کارکنان دارد و نظارت استثمارگر می‌تواند باعث بروز این آشفتگی در میان کارکنان شده و پیامدهای منفی بر سلامت روانی و جسمی آن‌ها را تشدید کند و هزینه‌های تحمیلی به سازمان را افزایش دهد. تأثیرات منفی سرپرستی استثمارگر به وضوح غیرقابل انکار است و معمولاً به عنوان جنبه تاریک رهبری شناخته می‌شود. این سبک مدیران برای دستیابی به اهداف کاری، از تحقیر، بدگویی و سوءاستفاده به عنوان روش‌هایی برای تأثیرگذاری بر کارکنان بهره می‌برند و این رفتارها منجر به بروز پیامدهای روانی، استرس و خستگی عاطفی می‌شود و در نهایت بر عملکرد کارکنان تأثیر منفی می گذارد. بسیاری از پژوهش های تجربی نیز نشان داده‌اند که سرپرستی استثمارگر می‌تواند به نگرش‌ها و رفتارهای منفی کارکنان، مانند اضطراب، مقاومت، خصومت زیاد، انحراف و فشار روانی منجر شود. پدیده‌ی سرپرستی استثمارگر، یکی از اشکال رهبری مخرب است که در آن سرپرست با انگیزه‌های شخصی و بهره گیری ناعادلانه از قدرت، به زیان کارکنان عمل می‌کند. با این حال، همه رفتارهای سخت گیرانه رهبران سازمان ها، لزوما استثمارگرانه نیست؛ ممکن است در برخی موارد سخت گیری در راستای تامین اهداف سازمان و حمایت از رشد کارکنان باشد. از این رو، نحوه ادراک کارکنان از رفتار رهبر، منجر به برچسب‌گذاری شناختی متفاوتی می‌شود که پیامدهای سازمانی متمایز و بازخوردهای متفاوتی از سمت کارکنان، به دنبال دارد.

هدف این پژوهش بررسی تأثیر سرپرستی استثمارگر بر نگرش‌کارکنان نسبت به رهبران خود و تحلیل پیامدهای آن بر عوامل مختلف شغلی مانند خصومت رو به بالا و انتظارات شغلی بود. این تحقیق به‌ویژه به نقش برچسب‌گذاری کارکنان در تفسیر رفتارهای رهبری و تأثیر آن بر عملکرد سازمانی پرداخت. همچنین، هدف مطالعه روشن کردن چالش‌ها و تبعات منفی سرپرستی استثمارگر در محیط‌های کاری و ارائه راهکارهایی برای بهبود روابط سازمانی بود.

طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی است که به روش مدل یابی معادلات ساختاری انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش، شامل 200 نفر از کارکنان ادارات آب و فاضلاب شهرستان های استان اصفهان بودند که تعداد 130 نفر به عنوان حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران در سطح اطمینان 5% و به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گرداوری اطلاعات شامل 5 پرسشنامه بود که روایی آن به شیوه صوری و سازه ای و پایایی آن نیز بر اساس آلفای کرونباخ تایید شده بود. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم‌ افزارهای SPSS 26وSMART PLS 3 تجزیه و تحلیل شد.

یافته‌های پژوهش: بر اساس تحلیل معادلات ساختاری، سرپرستی استثمارگر تاثیر معناداری بر خصومت رو به بالای کارکنان از طریق میانجی گری برچسب استثمارگری با مقدار Z-value برابر 785/4 که بیش از 96/1 در سطح 05/0 می باشد، داشت. سرپرستی استثمارگر تاثیری معنادار و معکوس بر انتظارات شغلی کارکنان از طریق میانجی گری برچسب سخت گیری مشفقانه با مقدار Z-value برابر 431/3 که بیش از 96/1 می باشد، داشت. همچنین، سرپرستی استثمارگر بر برچسب استثمارگری با ضریب مسیر 631/0 و مقدار t-value برابر با 208/7 تاثیر معناداری داشت. سرپرستی استثمارگر بر برچسب سخت گیری مشفقانه با ضریب مسیر 518/0- و مقدار t-value برابر با 160/6 تاثیر معنادار و معکوس داشت. برچسب استثمارگری بر خصومت رو به بالای کارکنان با ضریب مسیر 379/0 و مقدار t-value برابر با 462/6 تاثیر معناداری داشت. در نهایت برچسب سخت‌گیری مشفقانه بر انتظارات شغلی کارکنان با ضریب مسیر 289/0- و مقدار t-value برابر با 129/4 تاثیر معنادار و معکوس داشت. همچنین، ضرایب مسیر نشان دهنده برازش مناسب مدل پژوهش بود و برای بررسی معناداری آن از رویه خودگردان سازی استفاده گردید.

محدودیت‌ها و پیامدها: این پژوهش به دلیل بررسی در یک سازمان خاص، محدودیت در تعمیم پذیری نتایج دارد. همچنین داده های مقطعی و روش خوداظهاری می تواند بر دقت نتایج تاثیر گذار باشد.

پیامدهای عملی: این پژوهش مبنایی در زمینه بکار گیری سبک مناسب رهبری و رفتار کارکنان فراهم می‌کند و بر لزوم اتخاذ سبک‌های مدیریتی عادلانه برای کاهش پیامدهای منفی تأکید دارد.

ابتکار یا ارزش مقاله: پژوهش مذکور با معرفی نقش واسطه‌ای برچسب‌گذاری دوگانه (استثمارگری و سخت‌گیری مشفقانه) در تفسیر تأثیر سرپرستی استثمارگر بر رفتار کارکنان، مدلی نوین برای تحلیل پیامدهای رهبری ارائه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• سرپرستی استثمارگر
• برچسب استثمارگری
• برچسب سخت گیری مشفقانه
• خصومت رو به بالا
• انتظارات شغلی

عنوان مقاله [English]

Exploitative or Strict Leader? Investigating the Impact of Exploitative Supervision on Employees' Labeling of Leader Behavior

نویسندگان [English]

• farshid aslani ¹
• marzieh mohammadi ²

¹ Department of Public Administration, Payame Noor University, Iran

² Master's degree, Department of Public Management, Payam Noor University, Shahinshahr, Iran

چکیده [English]

Objective: Among the primary challenges facing modern organizations is the manifestation of employee behaviors such as shirking, violence, bullying, obstinacy, intimidation, and vindictiveness, which impose considerable negative impacts on organizational performance, interpersonal relationships, and employee collaborative spirit. Exploitative supervision can trigger such disruptions among employees, intensifying adverse effects on their mental and physical health while augmenting imposed organizational costs. The detrimental consequences of exploitative supervision are patently indisputable and are typically regarded as the dark side of leadership. Managers adopting this style employ humiliation, defamation, and abuse as instruments to influence subordinates in achieving work goals, thereby precipitating psychological outcomes, stress, and emotional exhaustion, ultimately adversely affecting employee performance. Numerous empirical investigations have also indicated that exploitative supervision can lead to negative employee attitudes and behaviors, including anxiety, resistance, excessive hostility, deviance, and psychological distress. Exploitative supervision represents one form of destructive leadership wherein the supervisor, driven by personal motives and unfair exploitation of power, acts to the detriment of employees. Nevertheless, not all stringent leadership behaviors are inherently exploitative; in certain instances, strictness may align with organizational objectives and foster employee development. Consequently, employees' perceptions of leader behavior result in differential cognitive labeling, yielding distinct organizational outcomes and varied feedback from employees.

The aim of this study was to examine the impact of exploitative supervision on employees' attitudes toward their leaders and to analyze its repercussions on diverse occupational factors, such as upward hostility and job expectations. The research particularly focused on the role of employee labeling in interpreting leadership behaviors and its influence on organizational performance. Additionally, the study sought to clarify the challenges and negative implications of exploitative supervision in workplace settings and to offer recommendations for improving organizational relationships.

Design/Methodology/Approach: The current research is applied in objective and descriptive-survey in methodology, executed through structural equation modeling. The statistical population consisted of 200 employees from water and wastewater departments in the counties of Isfahan Province, Iran, with a sample size of 130 individuals determined using Cochran's formula at a 5% confidence level via simple random sampling. Data collection instruments comprised five questionnaires, whose validity was established through face and construct validity, and reliability was affirmed based on Cronbach's alpha. The gathered data were analyzed using SPSS 26 and SMART PLS 3 software.

Findings: Based on structural equation modeling, exploitative supervision exerted a significant influence on employees' upward hostility mediated by exploitative labeling, with a Z-value of 4.785 (greater than 1.96 at $p < 0.05$). Exploitative supervision had a significant inverse effect on employees' job expectations mediated by benevolent strictness labeling, with a Z-value of 3.431 (greater than 1.96). Furthermore, exploitative supervision significantly affected exploitative labeling with a path coefficient of 0.631 and t-value of 7.208. It demonstrated a significant inverse impact on benevolent strictness labeling with a path coefficient of -0.518 and t-value of 6.160. Exploitative labeling significantly influenced upward hostility with a path coefficient of 0.379 and t-value of 6.462. Lastly, benevolent strictness labeling had a significant inverse effect on job expectations with a path coefficient of -0.289 and t-value of 4.129. Moreover, the path coefficients signified appropriate model fit, and significance was evaluated using the bootstrapping procedure.

Limitations and Implications: Owing to its examination within a single organization, this study faces constraints in result generalizability. Cross-sectional data and self-report methodology may also affect the precision of findings.

Practical Implications: This research establishes a basis for implementing suitable leadership styles and employee behaviors, underscoring the need for equitable managerial practices to alleviate negative consequences.

Originality/Value: The present study proposes an innovative model for scrutinizing leadership outcomes by incorporating the mediating role of dual labeling (exploitative and benevolent strictness) in interpreting the effects of exploitative supervision on employee behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

• Exploitative Supervision
• Exploitation Label
• Benevolent Strictness Label
• Leadership Behavior
• Employee Interpretation