نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیدشهرام جوکارموردراز ¹
• عبدالخالق غلامی چنارستان ²
• کرم اله دانش فرد ³

¹ دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

² استادیار، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی دانا، یاسوج، ایران

³ استاد، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

هدف: ایمنی و بهداشت کارکنان، مفهومی کلیدی و تاثیرگذار در صنعت است. این مفهوم در نظام نگهداری منابع انسانی و ایمنی و سلامت محیط سازمان، از این قابلیت برخوردار است که مخاطرات پیش روی سازمان، مدیران، کارکنان و حتی جامعه را به حداقل برساند. هم‌چنین، زمینه را فراهم می‌کند که سرمایه انسانی حاضر در سازمان، سطح مطلوبی از رفاه همه‌جانبه را تجربه نموده و رضایت شغلی و بهبود سطح عملکرد آنان را در پی خواهد داشت. لذا با این پیش فرض، پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل مناسب ایمنی و بهداشت کارکنان با رویکرد مدیریت سرمایه انسانی در صنعت نفت کشور انجام شده است.
طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: پژوهش حاضر به لحاظ پارادایم‌شناسی، تفسیری و از حیث هدف، کاربردی است. استراتژی تحقیق از نظر فرآیند اجرا کیفی بوده و جهت گردآوری داده‌ها از روش داده‌بنیاد و سبک اشتراوس و کوربین بهره برده است. استراتژی تحقیق به لحاظ ماهیت و روش، اکتشافی و از نظر منطق اجرا، استقرایی بود. در راستای عملی کردن این روش‌های پژوهشی، مصاحبه عمیق نیمه‌ساختار یافته به روش هدفمند توسط پژوهشگر انجام شد. مصاحبه‌های مذکور با تعداد 15 نفر از مدیران و کارشناسان حوزه ایمنی و بهداشت در صنعت نفت کشور و خبرگان دانشگاهی در رشته منابع انسانی صورت گرفت. گفتنی است که این مهم تا زمان حصول اشباع نظری ادامه داشت. اعتبارسنجی پژوهش کیفی نیز به روش لینکلن و گوبا و پایایی آن به روش باز آزمون صورت پذیرفت. هم‌چنین، فرآیند تجزیه و تحلیل در نظریه مذکور با کدگذاری باز آغاز شده و پس از آن، کدگذاری محوری و انتخابی در دستور کار قرار گرفت. شایان ذکر است که نمونه مورد مطالعه، مناطق نفت‌خیز جنوب بوده است.
یافته­‌های پژوهش:  مطابق داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها و تحلیل کیفی آن‌ها به روش داده‌بنیاد، 641 کد باز، 50 کد محوری و 23 کد انتخابی دسته‌بندی شدند. بر اساس کدهای حاصل: عوامل علی، پدیده محوری، عوامل زمینه‌ای، عوامل مداخله‌گر، راهبردها، و پیامدها شناسایی شده و در نهایت مدل ایمنی و بهداشت کارکنان تدوین گردید. بدین ترتیب؛ شرایط علی، مداخله‌گر و زمینه‌ساز ایمنی و بهداشت کارکنان به دست داده شدند. هم‌چنین نتایج نشان می‌دهد که پس از درنوردیدن مراحل سه‌گانه مدیریت راهبردی شامل تجزیه و تحلیل استراتژی، تدوین استراتژی و اجرای استراتژی، راهبردهای ایمنی و بهداشت کارکنان اکتشاف گردیدند. در ادامه نیز پیامدهای مدل مذکور اعم از کاهش حوادث ایمنی، بهبود بهداشت و سلامت، بهبود و توسعه مواد و تجهیزات، بهبود ایمنی و بهداشت محیط شغلی و در نهایت، بهبود ایمنی و بهداشت محیط زیست نمایان شد. لذا با به‌کارگیری و پیاده‌سازی مدل حاصل شده، می‌توان امیدوار بود که بخش بزرگی از خطرات و آسیب‌های موجود در زمینه ایمنی و بهداشت کارکنان را دیگر شاهد نبود. از سوی دیگر؛ شاهد رشد و تعالی سرمایه انسانی در نظام نگهداری منابع انسانی و بهبود محیط شغلی و محیط زیستی آنان بود. چرا که مجموعه این موارد منجر به پیشرفت صنعت نفت کشور و بهبود وضعیت جامعه خواهد بود.
محدودیت‌­ها و پیامدها: از جمله محدودیت‌های این تحقیق، دسترسی دشوار به اعضای نمونه برای انجام مصاحبه‌های تخصصی بود. هم‌چنین از نظرگاهی دیگر؛ فقدان پژوهش‌های مشابه در این حوزه و صرفاً وجود پژوهش‌های کمی بدون اتکا به تحقیق کیفی، شرایط سختی را به‌وجود آورده بود. در خصوص پیامدها نیز پژوهش حاضر به دلیل استفاده از روش کیفی، خلأ مبانی نظری و مفهومی را در تا حد امکان کاهش می‌دهد.
پیامدهای عملی: استفاده از این مدل منجر به بهبود ایمنی و بهداشت کارکنان شده و تهدیدات پیش روی آن، شناسایی و کاهش داده خواهند شد. از منظر دیگر، شناسایی و دسته‌بندی مواد خطرناک انجام شده و ایمنی و سلامت محیط‌‌های درونی و بیرونی سازمان نیز بهبود می‌یابند. به‌علاوه نباید از نظر دور داشت که به دلیل بهره‌گیری از روش کیفی داده‌بنیاد، نتایج حاصل از این تحقیق، قابلیت تعمیم به سایر صنایع و سازمان‌‌ها را نیز دارا می‌باشد.
ابتکار یا ارزش مقاله: تاکنون پژوهشی در راستای بهبود ایمنی و بهداشت کارکنان با رویکرد پژوهش کیفی مبتنی بر نظریه داده‌بنیاد صورت نگرفته و مدل پارادایمی مناسب در اختیار مدیران صنعت نفت قرار نگرفته است.
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
 

کلیدواژه‌ها

• ایمنی و بهداشت کارکنان
• مدیریت سرمایه انسانی
• سلامت حرفه‌ای
• فرهنگ سازمانی
• محیط زیست

عنوان مقاله [English]

Designing the Safety and Health Model of Employees with the Approach of Human Capital Management in the Country's Oil Industry

نویسندگان [English]

• Seyed shahram Jokar morderaz ¹
• Abdolkhalegh Gholami Chenarestan ²
• Karamollah Daneshfard ³

¹ PhD. Student of Public Administration, Faculty of Management and Economics, Science and Research University, Tehran, Iran.

² Assistant Professor, Department of Public Administration, Faculty of Management, Dana Non-profit Higher Education Institute, Yasouj, Iran

³ Professor, Department of Public Administration, Faculty of Management and Economics, University of Science and Research, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Purpose: Employee safety and health is a key and influential concept in the industry. This concept, within the framework of human resource maintenance systems and organizational safety and health, has the potential to minimize the risks faced by organizations, managers, employees, and even society. It also provides the groundwork for the organization's human capital to experience a desirable level of overall well-being, leading to job satisfaction and improved performance. With this premise in mind, the present study aims to design an appropriate model for employee safety and health with a human capital management approach in the oil industry of Iran.
Design/ methodology/ approach:  This research is interpretive in terms of its paradigm and applied in terms of its objective. The research strategy is qualitative in terms of the execution process, utilizing the grounded theory method and the Strauss and Corbin approach for data collection. The research strategy is exploratory in nature and inductive in its logic. To implement these research methods, in-depth, semi-structured interviews were conducted purposefully by the researcher. These interviews involved 15 managers and experts in the field of safety and health in the oil industry, as well as academic experts in human resources. The interviews continued until theoretical saturation was achieved. The validity of the qualitative research was assessed using the Lincoln and Guba method, and its reliability was confirmed through the test-retest method. The data analysis process in the grounded theory approach began with open coding, followed by axial and selective coding. It is noteworthy that the study sample was drawn from the southern oil-rich regions.
Research Findings: Based on the data derived from the interviews and their qualitative analysis using the grounded theory method, 641 open codes, 50 axial codes, and 23 selective codes were identified. These codes were used to categorize causal factors, the central phenomenon, contextual factors, intervening factors, strategies, and outcomes, ultimately leading to the development of the employee safety and health model. Thus, the causal, intervening, and contextual conditions for employee safety and health were determined. The results also indicate that through the three stages of strategic management—strategy analysis, strategy formulation, and strategy implementation—employee safety and health strategies were identified. Furthermore, the model's outcomes, including reduced safety incidents, improved health and safety, enhanced materials and equipment development, improved workplace safety and health, and ultimately, improved environmental safety and health, were highlighted. Therefore, by applying and implementing the resulting model, it is expected that a significant portion of the risks and hazards related to employee safety and health can be mitigated. Additionally, the human capital in the human resource maintenance system and their workplace and environmental conditions will witness growth and development, leading to the advancement of the oil industry and the improvement of societal conditions.
Limitations & Consequences: Among the limitations of this research was the difficulty in accessing sample members for specialized interviews. Additionally, the lack of similar research in this area and the existence of only quantitative studies without qualitative investigation posed challenges. Regarding implications, this study, by employing a qualitative approach, attempts to fill the theoretical and conceptual gaps to the extent possible.
Practical Consequences: The application of this model will lead to improved employee safety and health, with threats identified and mitigated. Furthermore, hazardous materials will be identified and categorized, and the safety and health of both internal and external organizational environments will be enhanced. Moreover, the results of this research, owing to the grounded theory method, can be generalized to other industries and organizations.
Innovation or value of the Article: To date, no research has been conducted to improve employee safety and health using a qualitative research approach based on grounded theory, nor has an appropriate paradigmatic model been provided to managers in the oil industry.
Paper Type: Original Paper
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Employee Safety and health
• Human Capital Management
• Professional health
• Organizational Culture
• Environment