چشم انداز مدیریت دولتی

الگویی برای ارزیابی خط‌مشی‌های عمومی در ایران (مطالعه خط‌مشی مالیات بر ارزش‌افزوده)

نوع مقاله : پژوهشی ( با رویکردهای کمی)

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه علامه طباطبایی.

2 دانش‌آموخته دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی (نویسنده مسئول).

چکیده

ارزیابی ازجمله مهم‌ترین الزامات کمال­بخش خط‌مشی‌های عمومی است که ضامن اندیشیده­بودن، اجرای دقیق و بهبود مستمر آن‌ها است؛ اما در عرصه اجرایی و دانشگاهی خط‌مشی‌گذاری ایران، کمتر به این مهم توجه شده است. در پژوهش حاضر، به­منظور پوشش نسبی خلأ دانشی مزبور، خط‌مشی مالیات بر ارزش‌افزوده که ازجمله خط‌مشی‌های عمومی اقتصادی زیربنایی و تحول‌آفرین محسوب می‌شود، مبنای پژوهش قرار گرفته است. این پژوهش با رویکردی اکتشافی در پی پاسخ به این سؤال اساسی است که ابعاد و مؤلفه‌های الگوی ارزیابی خط‌مشی مالیات بر ارزش‌افزوده چیست؛ بنابراین پس از تبیین مفاهیم پایه و مرور مبانی نظری، گزارش‌ها و اسناد مرتبط بررسی و راهنمای مصاحبه تهیه شد؛ سپس ضمن شناسایی هدفمند سیزده نفر از خبرگان دانشگاهی و اجرایی متخصص و مرتبط، مصاحبه عمیق انجام پذیرفت و در پی آن مفاهیم، ابعاد و مؤلفه‌های الگوی ارزیابی از دیدگاه خبرگان حوزه خط‌مشی‌گذاری عمومی ایران با بهره‌گیری از استراتژی تحلیل مضمون، استخراج شد؛ درنهایت الگوی ترکیبی مناسب ارزیابی با توجه به سطوح محیطی، نهادی و سازمانی، پیشنهاد شد.

کلیدواژه‌ها

  1. . الوانی، سیدمهدی، و شریف‌زاده، فتاح (۱۳94). فرآیند خط‌مشی گذاری عمومی (چاپ سیزدهم). تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  2. ارشدی، علی، نجفی زاده، سید عباس و مهدوی، مهران (1390). تأثیر مالیات بر ارزش‌افزوده بر قیمت‌ها در ایران. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی. 19(58)، 158-127.
  3. اقتصاد ایران (1389). کشمکش بازاریان و دولت بر سر مالیات بر ارزش‌افزوده. گزارش نشریه اقتصاد ایران، آبان 89، ص 32.
  4. امامی میبدی، راضیه (1391). ارزیابی سیاست نابسامانی مفهومی؟. فصلنامه تخصصی سیاست‌گذاری عمومی، 1(1).
  5. محمدپور، احمد (1390). ضد‌روش: منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی. (جلد دوم). تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  6. مشهدی احمد، محمود (1392). معنا و مفهوم نهاد در اقتصاد نهادگرا؛ نگاهی به اختلافات موجود بین نهادگرایی قدیم و جدید و نقش نهادها در مناسبات اقتصادی. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی (رویکرد اسلامی ایرانی)، شماره 48 .
  7. اشتریان، کیومرث(1387). رهیافت نهادی در سیاست‌گذاری نوآوری تکنولوژیک. فصلنامه سیاست، 38(1).
  8. معاونت مالیات بر ارزش‌افزوده (1394). گزارش دلایل بازنگری قانون مالیات بر ارزش‌افزوده. تهران: سازمان امور مالیاتی کشور.
  9. قلی‌پور، رحمت‌الله. (1393) . تصمیم‌‌گیری سازمانی و خط‌مشی‌گذاری عمومی (چاپ ششم). تهران: انتشارات سمت.
  10. محقق‌معین، محمد‌حسن. (1388) . مبانی ارزشیابی برنامه. تهران: نشر موسسه ارزشیابی توانمند ساز معین.
  11. سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی (1392). به‌دست‌آمده از تارنمایhttp://maslahat.ir/
  12. سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه (1394). به‌دست‌آمده از تارنمایhttp://maslahat.ir/
  13. قانون مالیات بر ارزش‌افزوده(1387). روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران به آدرس http://www.rrk.ir/Laws
  14. مرکز پژوهش‌های مجلس (1386). مالیات بر ارزش‌افزوده و الزامات آن در ایران با تأکید بر تجارب سایر کشورها. دفتر مطالعات اقتصادی مجلس شورای اسلامی.
  15. Alkin ,M. C. (2010) . Evaluation Essentials: From A to Z (1 ed.). New York: The Guilford Press.
  16. Alkin, M. C. & Christie, C. A. (2012). An Evaluation Theory Tree. In M. Alkin (Ed.), Evaluation roots، A Wider Perspective of Theorists' Views and Influences (pp. 11-58). Thousand Oaks: SAGE.
  17. Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, P. T. & Rothstein, H. R. (2009). Introduction to Meta-Analysis. Chichester, UK : Wiley.
  18. Brinkerhoff, R. O. (2005). The Success Case Method، a strategic evaluation approach to increasing the value and effect of training. Advances in Developing Human Resources, 7, 86–101.
  19. Coryn, C. & Stufflebeam, D. (2014). Evaluation Theory, Models, and Applications. San Francisco: Jossey-Bass.
  20. Cousins, J. B. (1996). Consequences of researcher involvement in participatory evaluation. Studies in Educational Evaluation, 22, 3–27.
  21. Dye, T. (2012). Understanding Public Policy (14th ed.). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
  22. Funnell, S. C. & Rogers, P. J. (2011). Purposeful Program Theory، Effective Use of Theories Of Change And Logic Models. San Francisco: Jossey-Bass.
  23. Eisner, E. W. (2012). The roots of connoisseurship and criticism: A personal journey. In M. Alkin (Ed.), Evaluation roots، A Wider Perspective of Theorists' Views and Influences (pp. 389–401). Thousand Oaks, CA Sage.
  24. Fetterman, D. M. & Wandersman, A. (2005). Empowerment evaluation principles in practice, New York: Guilford Press.
  25. Guba, E. G. & Lincoln, Y. S. (1989). Fourth Generation Evaluation (1th ed.) . New Delhi: SAGE Publications.
  26. Hansen, H. F., (2005). Choosing Evaluation Models: A Discussion on Evaluation Design. Evaluation, 11 (4), 447–62.
  27. Heritage Foundation (2016). 2016 Macro-economic Data and Index of Economic Freedom. Retrieved from http://www.heritage.org/index/explore?view=by-variables
  28. Hewitt, G. S.& Sims, R. H. (2012). The Realist Approach to Evaluation Research، an Introduction, International Journal of Therapy and Rehabilitation 19 (5), 205–259.
  29. Howlett, M, Ramesh, M, & Perl, A. (2009). Studying Public Policy: Policy Cycles and Policy Subsystems(Third edition). Toronto: Oxford University Press.
  30. International Monetary Fund, the Executive Director for Iran. (2011). Article IV Consultation: Staff Report; Public Information Notice on the Executive Board Discussion; and Statement. Country Report No. 11/241. Retrieved from http://www.imf.org/
  31. King, N., & Horrocks, C. (2010). Interviews in qualitative research. London: Sage.
  32. Mark, M., Henry, G. & Julnes, G. (2000) . Evaluation: An Integrated Framework for Understanding, Guiding, and Improving Policies and Programs (1th ed.). San Francisco: Jossey-Bass.
  33. Mertens, D. M. & Wilson, A. T. (2012). Program Evaluation Theory and Practice: A Comprehensive Guide (1th ed.). New York: The Guilford Press.
  34. Miles, I., Cunningham, P., Cox, D., Crowe, C. & Malik, K. (2006) . Smart Innovation، A Practical Guide to Evaluating Innovation Programmes. Brussels-Luxembourg: ECSC-EC-EAEC, European Commission.
  35. Owen, J. M. (2012 ). Evaluation Forms، toward an Inclusive Framework for Evaluation Practice. In M. Alkin (Ed.), Evaluation roots، A Wider Perspective of Theorists' Views and Influences (pp. 386-393). Thousand Oaks: SAGE.
  36. Pawson, R. (2013). The science of evaluation: a realist manifesto, London: SAGE Publications. P. 13.
  37. Patton, M. Q. (2005) . Utilization-Focused Evaluation. In S. Mathison (Ed.), Encyclopedia of evaluation (pp. 429–432). Thousand Oaks: SAGE.
  38. Rossi, P., Lipsey, M., Freeman, H. (2003) . Evaluation: A Systematic Approach (7th ed.). Thousand Oaks: SAGE.
  39. Shadish, W. R., Cook, T. D. & Campbell, D. T. (2002) . Experimental and Quasi-Experimental Designs for Generalized Causal Inference. Boston, MA: Houghton Mifflin.
  40. Stake, R. (2010). Program Evaluation Particularly Responsive Evaluation, Journal of MultiDisciplinary Evaluation, 7(15), 35-59.
  41. Stufflebeam, Daniel (2003). Evaluation Models, New Directions for Evaluation, 89. San Francisco: Jossey Bass.
  42. Scriven, M. (2015). Key Evaluation Checklist (Kec). Retrieved from http://www.michaelscriven.info/.
چشم انداز مدیریت دولتی
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 29
1397
صفحه 47-72