چشم انداز مدیریت دولتی

بازشناسی عوامل کلیدی موفقیت در مدیریت نظام اسلامی از منظر نظریه سیستمی

نوع مقاله : پژوهشی ( با رویکردهای کمی)

نویسندگان

1 * استاد، دانشگاه شهید بهشتی.

2 ** دکتری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (نویسنده مسئول).

چکیده

شواهدی از تجربه‌های مستند نشان می‌دهد که برخی از پدیده‌های نظام اسلامی (اسلام به‌عنوان یک سیستم) تأثیر ممتازی بر شکل‌دهی و جهت‌دهی نظام اسلامی دارند. این پژوهش به‌دنبال یافتن این عوامل و توجیه علمی رفتار آن‌ها در یک سیستم است. این پژوهش بنا به ماهیت بین‌رشته‌ای خود همزمان با دو حیطه موضوعی متفاوت (علم مدیریت سیستم‌ها و مباحث اسلامی) مواجه است؛ ازاین‌رو از گام‌های روش تحلیل محتوای کیفی –که یک روش تخصصی تحلیل متن است- استفاده می‌شود و بر اساس مشخصه‌های عمومی عوامل کلیدی موفقیت، احادیث مرتبط را گزینش و محتوای آن‌ها را به‌صورت نظام‌مند کدگذاری و تجزیه‌وتحلیل می‌کند و درنهایت در قالب مدل ارائه می‌نماید. این پژوهش به‌وسیله پیروی گام‌به‌گام از روش تحلیل محتوای کیفی، بررسی صحت سندی احادیث بر اساس اصول علوم حدیث و رجوع به کارشناسان تلاش کرده است تا حداکثر اعتبار علمی لازم را تأمین کند. 10 مورد از عوامل کلیدی موفقیت در نظام اسلامی منطبق با مشخصه‌های عمومی عوامل کلیدی موفقیت شناسایی و نحوه سنجش و ارزیابی مدیریتی آن‌ها نیز بیان شد؛ همچنین به‌منظور افزایش قابلیت استفاده از آن‌ها، هر یک از این عوامل کلیدی موفقیت بر اساس ویژگی‌های بیان‌شده در احادیث و متناسب با مبانی نظری رایج عوامل کلیدی موفقیت مجدداً تعریف شده و درنهایت به‌صورت مدل ارائه شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

  1. . قرآن کریم
  2. ابن ابى جمهور احسائى‏ (ابوجعفر، محمد بن على بن ابراهیم) (1405 ه.ق). عوالی اللآلی. قم‏: سید الشهداء علیه‏السلام.
  3. ابن بطریق حلى (یحیى بن حسن بن حسین اسدى حلّى) (1407 ه.ق). العمدة. قم: مؤسسه انتشارات اسلامى.
  4. ابن‌منظور (1405 ه.ق). لسان العرب. قم: ادب حوزه.
  5. استرمن، جان دی (1386). پویایی‌شناسی سیستم. ترجمه دریانی، شهرام میرزایی؛ اصلی‌زاده، احمد؛ سلوک دار، علیرضا؛ شاهقلیان، کیوان؛ زنده باف، علیرضا.. تهران: ترمه.
  6. برقی، احمد بن ابی‌عبدالله (1371 ه.ق). المحاسن‏. قم: دار الکتب الإسلامیة تمیمى (نعمان بن محمد) (1385 ه.ق). دعائم الإسلام. مصر: دار المعارف.
  7. البستانی، فؤاد افرام. ترجمه:‌ بندر ریگی، محمد (1374). فرهنگ جدید عربی- فارسی ترجمه‌ منجد الطلاب. تهران:‌ اسلامی.
  8. حمیدیان‌پور، فخریه؛ جمادی، حمیده؛ محمدی، ایمان (۱۳۹۳). مطالعه تطبیقی نظریه سیستم‌ها با اسلام. اولین سمپوزیوم بین‌المللی علوم مدیریت با محوریت توسعه پایدار. تهران: موسسه آموزش عالی مهر اروند، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار.
  9. ذاکری، بتول (1372). روش‌های ساخت‌یافته تجزیه‌وتحلیل و طراحی سیستم‌های اطلاعاتی. بی‌جا. بی‌نا.
  10. ربانی، محمدحسن (1382). دانش رجال الحدیث. مشهد: شرکت به‌نشر.
  11. رضاییان، علی (1380). تجزیه‌وتحلیل و طرّاحی سیستم. تهران: سمت.
  12. سنگه، پیتر. حافظ کمال هدایت و محمد روشن (1380). پنجمین فرمان. تهران. سازمان مدیریت صنعتی.
  13. شاذان بن جبرئیل بن قمى‏ (سدید الدین، ابوالفضل) (1363 ه.ش). الفضائل. قم: انتشارات رضى.
  14. شریفی، منصور (1378). «علوم انسانی علوم اداری و مدیریت بازنگری در روابط سیستم‌ها با محیط», مدیریت و توسعه، 1(1)، 47 – 53.
  15. شیخ حر عاملی (محمد بن حسن بن علی بن محمد بن حسین) (1409ه.ق). وسائل الشیعه. قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
  16. شیخ صدوق ‏(محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى) (1362 ه.ش‏). الأمالی. تهران: کتابخانه اسلامیه.
  17. شیخ صدوق ‏(محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى) (1397 ه.ق). فضائل الأشهر الثلاثة. قم: مکتبة الداورى.
  18. شیخ صدوق ‏(محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى) (1403 ه.ق). الخصال. قم‏: جامعه مدرسین حوزه علمیه‌ی قم.
  19. شیخ طوسی (ابوجعفر محمد بن حسن طوسى) (1414 ه.ق‏). الأمالی. قم‏: دارالثقافة.
  20. شیخ مفید (محمد بن محمد بن نعمان) (1413 ه.ق). الأمالی. قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
  21. صادق پور، ابوالفضل؛ مقدس، جلال (1356). نظریه جدید سازمان، مدیریت و علم مدیریت. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
  22. عبداللّهی نیسیانی، علی (1388). شناسایی عوامل حیاتی موفقیت در مدیریت اسلامی با تأکید بر تفکر سیستمی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه امام صادق ع.
  23. علامه مجلسی (محمد باقر بن محمدتقی بن مقصود علی مجلسی) (1404ه.ق). بحارالانوار. لبنان: موسسه الوفاء بیروت.
  24. عمادالدین طبرى (ابوجعفر، محمد بن ابى القاسم طبرى) (1383 ه.ق). بشارة المصطفى. نجف اشرف: کتابخانه حیدریه.
  25. عیاشى (محمد بن مسعود بن محمد بن عیاشى سمرقندى کوفى) (1380 ه.ق‏). تفسیر العیاشی. تهران: چاپخانه علمیه.
  26. کلینی (محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی) (1365 ه.ش). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  27. کراجکى، ‏ شیخ ابوالفتح (1394 هجرى قمری). معدن الجواهر. تهران: کتابخانه مرتضویه
  28. مدیر شانه‌چی، کاظم (1363). درایه‌الحدیث. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  29. معارف، مجید (1374). پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه. تهران: ضریح.17
  30. همایون، هادی؛ عبداللّهی نیسیانی، علی (1386). تجزیه‌وتحلیل سیستمی فرآیند پرورش منابع انسانی در مسجد. اندیشه مدیریت راهبردی. تهران: دانشگاه امام صادق ع. 99-126.
  31. Badr, G. (1978). Islamic Law: Its Relation to Other Legal Systems. The American Journal of Comparative Law, 26(2), 187. doi: 10.2307/839667.
  32. Boulding, K. (1956). General Systems Theory—The Skeleton of Science. Management Science, 2(3), 197-208. doi: 10.1287/mnsc.2.3.197.
  33. Boynton, A.C. and Zmund, R.W. (1984). An assessment of critical success factors, Sloan Management Review, 25(4), 17-27.
  34. Bullen, C.V. & Rockart, J.F., (1981). A Primer on Critical Success Factors. Centre for Information Systems Research Working Paper, No 69, Sloan School of Management, M.I.T. Cambridge, MA.
  35. Chapra, M. (1971). The economic system of Islam. [Karachi]: Dept. of Publications, University of Karachi.
  36. Elo, S. & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. J Adv Nurs, 62(1), 107-115. doi:10. 1111/j. 1365-2648. 2007. 04569. x
  37. Forster, Nancy S. Rockart, John F. (1989). Critical success factors: an annotated bibliography. CISR WP No. 191. Sloan WP No. 3041-89.
  38. Levy, R. (1957). The social structure of Islam. Cambridge [England]: University Press.
  39. Maudoodi, S., and Ahmad, K. (1994). Economic system of Islam. Lahore, Pakistan: Islamic Publications Ltd.
  40. Mushtaq, M., Saghir, A., Kayani, M., & Bukhari, T. (2014). Islamic Management System and its Application in the 21st Century World. IJAREMS, 3(3). doi: 10.6007/ijarems/v3-i3/906.
  41. Pinto, J. & Slevin D. (1987). Critical Factors in Successful Project Implementation. IEEE Transactions on Engineering Manegement, 34(1), 22- 27.
  42. Qureshi, A. (1979). The economic and social system of Islam. Lahore: Islamic Book Service.
  43. Reilly, B., & Zangeneh, H. (1990). The Value‐based Islamic Economic System and Other Optimal Economic Systems: A Critical Comparative Analysis. International Journal of Social Economics, 17(11), 21-35. doi: 10.1108/03068299010138280
  44. Rockart, John F. (1979). Chief Executives Define their own Data Needs. Harvard Business Review, 38(1), 43-55.
  45. Rockart, John F. (1982). The changing role of information systems executive: A critical success factors perspective. Sloan Management Review, 24(1), 3-13.
  46. Shepard, W. (1989). Islam as a ‘system’ in the later writings of Sayyid Qutb. Middle Eastern Studies, 25(1), 31-50. doi: 10.1080/00263208908700766.
  47. Thierauf, R.J. (1982). Decision support systems for effective planning and control, A Case Study Approach". Prentice-Hall, Enlewood Cliffs, NJ,.
  48. Watson, Hugh & Frolick, Mark (1992). Executive Information Systems,” Information Systems Management, 9(2), 37-43.
  49. Zakiyah, Z. (2011). Islamic welfare system dealing with the poor in rural area. Indonesian Journal of Islam And Muslim Societies, 1(1), 37. doi: 10.18326/ijims.v1i1.37-67.
  50. Zhang, Y., & Wildemuth, B. M. (2009). Qualitative analysis of content. In B. Wildemuth (Ed.) , Applications of Social Research Methods to Questions in Information and Library Science (pp. 308-319). Westport, CT: Libraries Unlimited.
چشم انداز مدیریت دولتی
دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 1
1395
صفحه 15-43