چشم انداز مدیریت دولتی

تأثیر عدالت سازمانی بر انگیزه برای ارائه پیشنهاد: مطالعه نقش میانجی ارزش نظام پیشنهادها

نوع مقاله : پژوهشی ( با رویکردهای کمی)

نویسندگان

1 * استادیار، دانشگاه فردوسی مشهد.

2 استادیار، دانشگاه فردوسی مشهد.

3 *** کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول).

چکیده

در محیط متغیر امروزی، سبک­های کلاسیک مدیریتی کارایی چندانی ندارند و سازمان­ها برای تحقق اهداف خود، چاره­ای جز روی‌آوردن به سبک­های جدید ندارند. یکی از این رویکردهای جدید، مدیریت مشارکتی است که از طریق سازوکاری به نام «نظام پیشنهاد‌ها» می­تواند سازمان­ها را در بهره­گیری از سرمایه فکری کارکنان یاری دهد؛ اما نگرش منفی کارکنان عامل مؤثر و بازدارنده در رابطه با تصمیم­گیری مشارکتی به­حساب می­آید که موجب شده است آن­طور که باید از ثمرات نظام پیشنهاد‌ها بهره­گیری نشود. برای اجرای موفقیت‌آمیز نظام پیشنهاد‌ها، کارکنان باید در آن به­جای ایفای نقش منفعل و ناظر، نقشی فعال داشته باشند؛ بنابراین این پژوهش به­منظور بررسی فرآیندهای زیربنایی وارد‌شدن کارمندان به نظام­های پیشنهاد انجام پذیرفت. به این منظور مفاهیم عدالت سازمانی، ارزش نظام پیشنهاد‌ها و انگیزه در این زمینه برای بالابردن نرخ مشارکت بررسی خواهد شد. هدف این پژوهش، بررسی نقش میانجی ارزش نظام پیشنهاد‌ها در رابطه میان ابعاد سه­گانه عدالت سازمانی و انگیزه برای ارائه پیشنهاد است. جامعه آماری پژوهش کارکنان «دانشگاه فردوسی مشهد» هستند. برای آزمون فرضیه­ها از روش مدل­یابی معادلات ساختاری به کمک نرم­افزار PLS استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد، عدالت توزیعی و مراوده­ای در سطح اطمینان 95 درصد رابطه مثبت و معناداری با انگیزه برای ارائه پیشنهاد دارند؛ اما رابطه مستقیم عدالت رویه­ای با انگیزه تأیید نشد؛ همچنین مشخص شد هر سه بُعد عدالت سازمانی با ارزش نظام پیشنهاد‌ها رابطه مثبت و معناداری دارند. ازآنجاکه رابطه مثبت ارزش نظام پیشنهاد‌ها با انگیزه نیز معنادار بود، نقش میانجی ارزش نظام پیشنهاد‌ها در رابطه میان ابعاد سه­گانه عدالت و انگیزه برای ارائه پیشنهاد تأیید شد

کلیدواژه‌ها

  1. . الوانی، مهدی (1392). مدیریت عمومی (چاپ چهل و هشتم). تهران: نی.
  2. افجه، علی‌اکبر (1390). مبانی فلسفی و تئوری‌های رهبری و رفتار سازمانی (چاپ هفتم). تهران: سمت.
  3. حمیدی، ناصر؛ الوانی، مهدی و جباری، فهیمه (1389). مطالعه تطبیقی الگوهای نظام پیشنهاد‌ها و ارائه الگوی مناسب جهت برقراری در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین. فصلنامه مدیریت، 7 (20)، 76-93.
  4. رابینز، استیفن و جاج، تیموتی (1389). رفتار سازمانی (ترجمه مهدی زارع)(چاپ اول). جلد 1، تهران: نص.
  5. رضاییان، علی (1391). انتظار عدالت و عدالت در سازمان (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) (چاپ پنجم). تهران: سمت.
  6. رمضانی، جلال (1384). مدیریت مشارکتی با تأکید بر نظام پیشنهادها. تهران: پیام مؤلف.
  7. سالاری، محمدمهدی؛ وفادار، زهره؛ رحمانی، رمضان؛ خاقانی‌زاده، مرتضی؛ حاجی امینی، زهرا و دانشمندی، محمد (1388). تأثیر اجرای نظام پیشنهاد‌ها بر میزان تعهد سازمانی پرسنل شاغل در بخش‌های مراقبت ویژه. مجله پرستاری مراقبت ویژه. 2(1)، 21-26.
  8. سپاسگزار، حسین (1380). عوامل بازدارنده در اجرای موفق نظام پیشنهادها در سازمان‌های دولتی ایران. سومین همایش ملی نظام پیشنهادها، تهران: جهاد دانشگاهی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
  9. سیدجوادین، رضا (1390 الف). مروری جامع بر مفاهیم اساسی نظریه‌های مدیریت و سازمان (تئوری‌ها، اصول، رفتار، منابع انسانی، تجزیه‌وتحلیل و طراحی سیستم) (چاپ سوم). جلد 1. تهران: نگاه دانش.
  10. سیدجوادین، رضا (1390 ب). مروری جامع بر مفاهیم اساسی نظریه‌های مدیریت و سازمان (تئوری‌ها، اصول، رفتار، منابع انسانی، تجزیه‌وتحلیل و طراحی سیستم) (چاپ سوم). جلد 2. تهران: نگاه دانش.
  11. طبرسا، غلامعلی (1391). تئوری‌های مدیریت پارسه (جلد دوم: رفتار سازمانی و منابع انسانی) (چاپ سوم). تهران: حرکت نو.
  12. کاظمی، مصطفی؛ حمیدی، مهسا و شعرباف، احمد (1387). ارزیابی کارایی و اثربخشی نظام پیشنهادها در شرکت برق منطقه‌ای خراسان و ارائه راه‌کارهایی جهت بهبود آن. دومین همایش ملی نظام پیشنهاد‌ها. نهران.
  13. مشبکی، اصغر (1377). جایگاه نظام مشارکت در بهره‌وری سازمانی. فصلنامه مدیریت دولتی، 39، 13-28.
  14. مقیمی، محمد (1385). نظام پیشنهادها در سازمان‌های دولتی از تئوری تا عمل (چاپ اول). تهران: انجمن ایرانیان خارج از کشور.
  15. مقیمی، مریم؛ مهرام، بهروز؛ سعیدی رضوانی، محمود و آقامحمدیان، حمیدرضا (1386). بررسی تأثیر ویژگی‌های شخصیتی و خصیصه‌ای کارکنان سازمان آموزش‌وپرورش خراسان رضوی بر میزان مشارکت آن‌ها در نظام پیشنهادها. مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، 9 (1) 39-56.
  16. Adams, J. S. (1963). Toward An Understanding of Inequity. Journal of Abnormal Psychology, 67, 422-436.
  17. Ambrose, M. and Schminke, M. (2003). Organization structure as a moderator of the relationship between procedural justice, interactional justice, perceived organizational support, and supervisory trust. Applied Psychology, 88, 295-305.
  18. Beugre´, C. D. & Baron, R. A. (2001). Perceptions of systematic justice: the effects of distributive, procedural, and interactional justice. Journal of Applied Social Psychology, 31(2), 324-39.
  19. Bies, R. J., Moag, J. S. (1986). Interactional Justice: Communication Criteria for Fairness. In R. J. Lewicki, B. H. Sheppard, and M. Bazerman (Eds.), Research on Negotiations in Organizations, Vol. 1, Greenwich, CT: JAI Press.
  20. Bies, R. J., & Shapiro, D.L. (1987). Interactional fairness judgments: the influence of causal accounts. Social Justice Research, 1, 199-218.
  21. Buech, V., Michel, A., & Sonntag, K. (2010). Suggestion systems in organizations: what motivates employees to submit suggestions?. European Journal of Innovation Management, 13(4), 507 – 525
  22. Caldwell, S.D., Herold, D.M. & Fedor, D.B. (2004). Toward an understanding of the relationships among organizational change, individual differences, and changes in person-environment fit: a cross-level study. Journal of Applied Psychology, 89(5), 868-82.
  23. Charash, V. C. & Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations. a meta-analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 80, 278-305.
  24. Choi, J. N. (2004). Individual and contextual predictors of creative performance: the mediating role of psychological processes. Creativity Research Journal, 16(2), 187-99.
  25. Clegg, C., Unsworth, K., Epitropaki, O. & Parker, G. (2002). Implicating trust in the innovation process. Journal of Occupational & Organizational Psychology, 75(4), 409-22.
  26. Fairbank, J.F. & Williams, S.D. (2001). Motivating creativity and enhancing innovation through employee suggestion system technology. Creativity and Innovation Management, 10(2), 68-74.
  27. Falk, R., & Miller, N. (1992). A primer soft modeling. Akron: The University of Akron Press.
  28. Ferguson, J. L., Ellen, P. S., & Bearde, W. O. (2014). Procedural and Distributive Fairness: Determinants of Overall Price Fairness. Journal of Business Ethics, 121, 217–231.
  29. Figueroa, H. (2000). Sensormatic saves $1.7 million through employee suggestions. Caribbean Business, 28.
  30. Fornel, C., & Lacker, D. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistic. Journal of Marketing Research, 28, 39-50.
  31. George, J. M. & Zhou, J. (2007). Dual tuning in a supportive context: joint contributions of positive mood, negative mood, and supervisory behaviors to employee creativity. Academy of Management Journal, 50(3), 605-622.
  32. Grant, A. M. & Sumanth, J. J. (2009). Mission possible? The performance of prosocially motivated employees depends on manager trustworthiness. Journal of Applied Psychology, 94(4), 927-44.
  33. Huhtala, H. & Parzefall, M.-R. (2007). A review of employee well-being and innovativeness: an opportunity for a mutual benefit. Creativity and Innovation Management, 16(3), 299-306.
  34. Joo, B. K. & Lim, T. (2009). The effects of organizational learning culture, perceived job complexity, and proactive personality on organizational commitment and intrinsic motivation. Journal of Leadership & Organizational Studies, 16(1), 48-60.
  35. Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size for Research Activities, Educational and Psychological Measurement, 607-610
  36. Kim, S., & Andrew, D. P. (2013). Organizational justice in intercollegiate athletics: Perceptions of coaches. Sport Management Review, 16, 200–210.
  37. Liao, W. C. & Tai, W. T. (2006). Organizational justice, motivation to learn, and training outcomes. Social Behavior and Personality, 34(5), 545-56.
  38. Liljander, K., Polsa, P., & Van Riel, A. (2009). Modeling consumer responses to an apparel store band: Store image as a risk reducer. Journal of retailing and Consumer Services, 16, 281- 290.
  39. McShane, S. L., & Von Glinow, M. A. (2010). Organizational Behavior: emerging knowledge and practice for the real world. 5th edition, McGraw-Hill.
  40. Molleman, E. (2009). Attitudes toward flexibility: the role of task characteristics. Group & Organization Management, 34(2), 241-68.
  41. Ohly, S., Sonnentag, S. & Pluntke, F. (2006). Routinization, work characteristics and their relationships with creative and proactive behaviors. Journal of Organizational Behavior, 27(3), 257-79.
  42. Okazaki, S., & Taylor, C. R. (2008). What is SMS aadvertising and why do multinationals adopt it? Answer from an emprical study in European markets. Journal of Business Research, 61, 4-12.
  43. Oldham, G.R. & Cummings, A. (1996). Employee creativity: personal and contextual factors at work. Academy of Management Journal, 39(3), 607-34.
  44. Rapp, C. & Eklund, J.R. (2007). Sustainable development of a suggestion system: factors influencing improvement activities in a confectionary company. Human Factors and Ergonomics in Manufacturing, 17(1), 79-94.
  45. Silva, M. R., & Caetano, A. (2014). Organizational justice: what changes, what remains the same? Organizational Change Management, 27(1), 23-40.
  46. Stumpp, T., Hu¨hlsheger, U.R., Muck, P.M. & Maier, G.W. (2009). Expanding the link between core self-evaluations and affective job attitudes. European Journal of Work and Organizational Psychology, 18(2), 148-166.
  47. Tenenhaus, M., Vinzi, V. E., Chatelin, Y. M., & Lauro, C. (2005). PLS path modeling, computational statistics and Data Analysis, 48(1), 159-205.
  48. Tierney, P., Farmer, S. M., & Graen, G. B. (1999). An examination of leadership and employee creativity: the relevance of traits and relationships. Personnel Psychology, 52(3), 591-620.
  49. Tyler, T. R., & Bies, R. J. (1990). Beyond Formal Procedures: The Interpersonal Contex of Procedural Justice. In J. S. Carroll (Ed.), Applied Social Psychology and Organizational Settings, Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
  50. Van Yperen, N.W., Hagedoorn, M., Zweers, M., & Postma, S. (2000). Injustice and employees' destructive responses: The mediating role of state negative affect. Social Justice Research, 13(3), 291-312.
چشم انداز مدیریت دولتی
دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 2
1395
صفحه 127-150